Sociaal domein
Binnen het sociaal domein hebben gemeenten verantwoordelijkheden in de zorg en ondersteuning aan hun inwoners. Op het gebied van zorg, participatie en zelfredzaamheid, werk en jeugdhulp. Deze taken zijn vastgelegd in deze wetten: Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015), Participatiewet, Jeugdwet, Inburgeringswet en Wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Dat vraagt om een heel andere kijk op sociale dienstverlening en op het ondersteunen van inwoners. Hoe gaat u daar als gemeente mee om?
Sociaal domein, wat is dat?
Onder de term ‘sociaal domein’ verstaan we alle inspanningen die de gemeente verricht rond werk, participatie en zelfredzaamheid, zorg en jeugd, op basis van de volgende wetten:
- Wmo 2015
- Participatiewet
- Jeugdwet
- Wet gemeentelijke schuldhulpverlening
- Nieuwe Wet inburgering
In de ruime, integrale zin van het woord vallen onder ‘sociaal domein’ ook alle aanverwante taken. Zoals handhaving bij leerplicht, het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten, passend onderwijs, (leerlingen)vervoer, de reguliere en bijzondere bijstand, schuldhulpverlening, huisvesting, leefomgeving en (jeugd)gezondheidszorg.
Wat houden de decentralisaties in?
Door de decentralisaties in het sociaal domein zijn een aantal overdrachten van verantwoordelijkheid en beslissingsbevoegdheid van de rijksoverheid naar gemeenten gegaan. Het doel van de decentralisaties is om beleid dichter bij de burgers te brengen en de zorg beter op de lokale behoeften af te stemmen.
De Participatiewet heeft de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een deel van de Wajong vervangen. Sinds 1 januari 2015 kan niemand meer instromen in de Wsw. De Wajong is alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn.
Op het gebied van de Jeugdwet voert de gemeente nu alle taken uit die voorheen lagen bij de Bureaus Jeugdzorg van de provincies. Ook is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugd-geestelijke gezondheid (ggz), de jeugdbescherming, de jeugdreclassering en de zorg voor jongeren met een licht verstandelijke beperking. Verder is de gemeente verantwoordelijk voor afstemming met het onderwijs over het Passend Onderwijs.
Samenhang tussen deze werkvelden
Dankzij de decentralisaties kunnen gemeenten een samenhangend en integraal beleid voeren bij de zorg en ondersteuning aan kwetsbare groepen. Immers, de doelgroepen komen deels overeen. Bovendien hebben mensen veelal meerdere problemen. Denk aan de samenhang tussen jeugdzorg en de Participatiewet: het naar werk begeleiden van risicojongeren. Ook is er veel samenhang tussen jeugdzorg en Wmo. Zo kunnen jongeren naast jeugdhulp ook ondersteuning nodig hebben uit de Wmo 2015. Bij participatie of zelfredzaamheid richt de Wmo zich bij problemen bij opgroeien en opvoeden op zowel ouders als jeugdigen. Er kan ook samenhang zijn tussen wonen en zorg.